PMEG 2023
23.8. Horoj
Por montri horon oni sekvu iun el la ĉi-postaj modeloj. La vortojn horo kaj minutoj oni tre ofte nur subkomprenas:
| Cifere | Elparole |
|---|---|
| 3:15 (aŭ 15:15) | Estas la tria (horo) (kaj) dek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) post la tria (horo). |
| 9:45 (aŭ 21:45) | Estas la naŭa (horo) (kaj) kvardek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) antaŭ la deka (horo). |
Por plia klareco oni povas aldoni la esprimojn en la antaŭtagmezo aŭ antaŭtagmeze (mallongigo: atm.), kaj en la posttagmezo aŭ posttagmeze (mallongigo: ptm.). Sed oni ankaŭ povas uzi la 24-horan sistemon:
Estis la dek-kvina (kaj) dek kvin. / Estis dek kvin post la dek-kvina.
Estis la dudek-unua (kaj) kvardek kvin. / Estis dek kvin antaŭ la dudek-dua.
Se oni skribas horon cifere ene de plena frazo, oni ordinare ne skribas la vorton la antaŭ la horo. En la elparolata formo la ĉiuokaze devas aperi: Estas nun 4:10 posttagmeze. = Estas nun la kvara horo kaj dek posttagmeze. / Estas nun dek minutoj post la kvara ptm.
Anstataŭ 15 minutoj oni povas uzi kvarono, kvaronhoro aŭ kvarona horo. Anstataŭ 30 minutoj oni ofte uzas duono, duonhoro aŭ duona horo.
Noto: Anstataŭ 20 minutoj oni tamen ne uzas trionhoro aŭ simile, kvankam tio estus tute logika.
Ne uzu de anstataŭ post aŭ antaŭ en horesprimoj. Ne diru *duono de la naŭa*. Diru duono antaŭ la naŭa aŭ duono post la naŭa depende de la celata signifo.
Demandoj pri horo «
Horojn oni montras per vicordaj nombrovortoj kun A-finaĵo: tria, naŭa, dek-dua k.t.p. Por demandi pri horo oni do uzas la demandvorton kiom + A-finaĵo → kioma.
kiom? → tri, naŭ, dek du, dudek unu...
kioma? → tria, naŭa, dek-dua, dudek-unua...
Kioma horo estas, gardisto?FA1.127
Kioma horo estis, kiam vi alvenis?
Noto: Ankaŭ ekzistas la slanga esprimo kiomas? = “kioma horo estas?” Oni ne uzu ĝin en serioza kunteksto.
Rolmontriloj de horo «
Por montri, kiam io okazas, oni devas uzi rolmontrilon, normale je, antaŭ, post, ĝis aŭ ĉirkaŭ:
Je (la) kioma horo okazis tio?
Tio okazis je la tria kaj kvardek.
Ŝi venos je la sepa kaj duono.
Ni devas manĝi antaŭ la oka.
Post la dek-unua horo ĉio devas esti preta.
Strangaj aferoj komencas okazi ĉirkaŭ la dek-dua horo.
Ĝis la dua horo kaj kvarono vi estos liberaj.
Kiam temas pri horoj, oni ne uzu la rolmontrilon N, ĉar oni riskas konfuzi horon kun dato, kiu ankaŭ estas montrata per vicordaj nombrovortoj: je la tria = “je la tria horo”, la trian = “en la tria tago de la monato”.