XHTML - Etendebla Hiperteksta Marklingvo

3. Diferencoj kompare kun HTML 4

Devigaj markoj

Komencaj kaj finaj markoj por la elementoj <head> kaj <body> estas devigaj. En HTML oni povis ilin, laŭ certaj reguloj, subkompreni, sed tio ne eblas en XHTML.

Minusklaj markoj kaj atributoj

Ĉiuj nomoj de elementoj kaj atributoj havas minusklan formon, kaj devas esti ĝuste tiel skribataj. Antaŭe eblis mem elekti laŭplaĉe la usklecon, sed XML postulas distingadon inter minuskloj kaj majuskloj. Do, nepre <body>, ne <BODY> nek <Body> aŭ simile, nepre <p>, ne <P>, nepre <td rowspan="2">, ne <TD ROWSPAN="2"> nek <td ROWSPAN="2">, k.t.p.

Oni notu, ke ankaŭ stilfolio (ekz. CSS), kiu indikas la stilon de XHTML-dokumento, laŭe uzu minusklajn nomojn por nomi la stiligatajn elementojn.

Elementoj ne povas interplektiĝi

Komencmarkoj kaj finmarkoj de elementoj devas aperi en logika ordo. Se ekz. <strong>-elemento troviĝas ene de <em>-elemento, kaj la komencmarko <strong>, kaj la finmarko </strong> devas esti ene de la <em>-elemento.

Malĝusta Ĝusta
<em>teksto <strong>teksto teksto</em></strong> <em>teksto <strong>teksto teksto</strong></em>
<a>vorto <em>vorto</a> vorto</em> <a>vorto <em>vorto</em></a> <em>vorto</em>

Efektive misinterplektiĝo estis erara jam en HTML, sed estis tamen praktike tolerata de multaj TTT-legiloj. Sed XHTML estos uzata en multaj programoj kaj aparatoj, kiuj simple ne akceptos tiajn erarojn.

Devigaj finmarkoj

Ĉiuj elementoj, kiuj povas havi enhavon, devas havi finmarkon, kiu fermas la elementon. En HTML tiaj finmarkoj estis libervolaj por pluraj elementoj, sed jam en HTML estis konsilinde fermi ankaŭ tiajn elementojn por eviti problemojn en iuj legiloj.

Malĝusta en XHTML Ĉiam ĝusta
<p>Unua alineo <p>Unua alineo</p>
<p>Dua alineo <p>Dua alineo</p>

Multaj alkutimiĝis rigardi <p>-markojn kvazaŭ dividilojn inter alineoj. Fakte <p> neniam estis tia dividilo, sed markilo por komenco de alineo.

Fermo de malplenaj elementoj

Iuj elementoj estas malplenaj. Ekz. <br> (en HTML) markas finon de linio, sed post <br> ne sekvas teksto aŭ io alia, kiu estas parto de la <br>-elemento. La <br>-marko mem konsistigas la tutan elementon. Simile estas pri <img>, <meta> kaj kelkaj aliaj elementoj. En XHTML ankaŭ tiaj malplenaj elementoj devas esti eksplicite fermataj. Tio povas okazi aŭ per finmarko tuj post la komencmarko (ekz. <br></br>) aŭ per / antaŭ la fina > de la komencmarko laŭ XML-reguloj (<br />):

HTML XHTML
<hr> <hr />
<br> <br />
<meta ...> <meta ... />
<input ...> <input ... />
<param ...> <param ... />
<img src="bela.jpg"> <img src="bela.jpg" />

Rimarku 1: Ĉi-antaŭe estas spaceto antaŭ ĉiu finanta /. Tia spaceto tute ne estas necesa laŭ la reguloj de XHTML kaj XML. Antaŭe tia aldona spaceto estis rekomendinda por ke ankaŭ tre malnovaj TTT-legiloj komprenu la kodon. Sed nun praktike ĉiuj tiuj malnovaj TTT-legiloj estas formortintaj, kaj sekve tiaj aldonaj spacetoj estas nuntempe tute superfluaj.

Rimarku 2: Kiel menciiĝis ĉi-antaŭe, ankaŭ eblas uzi plenajn finmarkojn por malplenaj elementoj (ekz. <hr></hr>). Nunaj TTT-legiloj tamen ne bone komprenas tiun varianton, kaj se oni volas konservi kongruon kun HTML-legiloj, oni do evitu tion preferante <hr /> k.t.p.

Rimarku 3: Se elemento, kiu povas havi enhavon (ekz. <p>) okaze estas malplena, oni povas en XHTML kaj XML ĝin skribi per unu memfermiĝanta marko, ekz. <p/> aŭ <p />. Tio tamen ne funkcias en malnovaj TTT-legiloj, kaj oni do skribu ekz. <p></p>, se oni deziras kongruon kun tiuj legiloj.

Neripetado de atributoj

En XHTML oni ne rajtas ripeti atributojn ene de elemento.

Malbona Bona
<p class="io" class="ioalia"> <p class="io">

(Se oni volas doni plurajn klasnomojn al unu elemento, oni skribu ĉiujn nomojn ene de unu sama “class”-atributo. Ekz.: <span class="io ioalia">. Estu tiam spacetoj inter la klas-nomoj. Oni tamen sciu, ke iuj malnovaj TTT-legiloj malbone komprenas tiajn indikojn pri pluraj klasnomoj.)

Bonformeco

“Bonformeco” estas grava baza nocio en XML. La ĉefaj kondiĉoj, por ke dokumento estu bonforma, estas la ĵus klarigitaj reguloj kontraŭ erara interplektiĝo de markoj, pri ĝusta fermado de elementoj, kaj pri neripetado de atributoj.

XHTML-dokumento devas antaŭ ĉio esti bonforma. En iuj kuntekstoj bonformeco estas sufiĉa kondiĉo por ke la dokumento povu esti traktata. Ankaŭ aliaj reguloj gravas, sed la reguloj pri bonformeco estas la plej bazaj kaj plej obeendaj. La bonformecoreguloj estas komunaj al ĉiuj formoj de XML. Aliaj XHTML-reguloj estas propraĵoj de XHTML. Efektive bonformeco estas sekvinda ankaŭ en ordinaraj HTML-paĝoj, ĉar iuj TTT-legiloj tiam pli ĝuste kaj pli facile komprenas la kodon.

Devigaj citiloj

Valoroj de atributoj devas skribiĝi kun citiloj. En HTML iuj tiaj valoroj devis esti citataj, aliaj povis aperi sen citiloj. En XHTML la regulo estas pli simpla: Ĉiuj valoroj estu citataj. Oni povas laŭplaĉe uzi citilojn duoblajn ("...") aŭ unuoblajn ('...'):

HTML XHTML (kaj HTML)
<img ... border=0> <img ... border="0" />

Minimumigitaj atributoj ne eblas

En HTML oni povis uzi simpligitan, “minimumigitan”, formon de iuj atributoj, kies valoroj estas nomataj “buleaj”. En XHTML oni povas uzi nur la plenan formon de tiaj atributoj.

Ĉiuj koncerncaj atributoj estas tiaj, kiuj povas havi nur unu solan valoron, kiu krome estas identa al la nomo de la atributo mem. Temas ekz. pri la atributo "selected" (de <option>-elementoj). La sola valoro por "selected" estas "selected"! La plena formo estas do selected="selected", kaj la simpligita formo estas selected (sen egalsigno kaj sen citiloj).

HTML XHTML (kaj HTML)
<option ... selected> <option ... selected="selected">
<input type="checkbox" ... checked> <input type="checkbox" ... checked="checked" />
<ul compact> <ul compact="compact">

La enhavo de <script> kaj <style>

Ene de la elementoj <script> kaj <style> oni devas en XHTML eviti tiajn signojn, kiuj havas specialan signifon en HTML kaj XHTML, nome la signojn "<" kaj "&". Laŭ la principoj de XML oni povas tiujn signojn uzi ene de <script> kaj <style> nur se oni aldonas komence kaj fine de la elementenhavo specialajn indikilojn, kiuj montras, ke la enhavo ne interpretiĝu laŭ HTML-reguloj (komenca “<![CDATA[” kaj fina “]]>”). Ekz.:

<script type="text/javascript">
  <![CDATA[
    document.write("<b>Jen misinterpretebla teksto.</b>");
  ]]>
</script>

Tiujn specialajn indikilojn tamen apenaŭ komprenas malnovaj TTT-legiloj, kaj tial necesas anstataŭe elturniĝi per aliaj rimedoj, se oni volas, ke ankaŭ tiaj legiloj komprenu. La plej simpla rimedo estas meti la enhavon de tiaj elementoj en eksterajn dosierojn, ekz. js-dosierojn por Javaskripta kodo, kaj css-dosierojn por kaskadaj stilfolioj. Ĝenerale tio estas bona uzo ĉiuokaze. Ekz.:

<script type="text/javascript" src="javaskripto.js"></script>

<link rel="stylesheet" type="text/css" href="stilfolio.css" />

id anstataŭ name

En HTML oni povis uzi la atributon name por nomi dokumentopartojn, kiujn oni volis referenci en ligiloj (per #-simbolo). Oni povis ankaŭ uzi id por tiu celo. En XHTML oni tamen uzu nur id por tiaj referencoj.

HTML XHTML (kaj HTML)
<a name="loko">...</a> <a id="loko" name="loko">...</a>
<a href="#loko">...</a> <a href="#loko">...</a>

Rimarku, ke la valoro de id-atributo devas esti unika ene de unu dokumento. Ne povas esti du elementoj kun la sama valoro por id en unu dokumento.

Numeraj signoreferencoj

En HTML oni povis skribi numerajn signoreferencojn kaj dekume, ekz. &#229;, kaj deksesume, ekz. &#xe5;, &#XE5;. En la deksesuma formo oni povis uzi komencan “x” (minusklan) aŭ “X” (majusklan) egale (ĝi indikas, ke temas pri deksesuma numero). En XHTML oni uzu nepre nur minusklan “x”. Oni do skribu nur &#xe5; aŭ &#xE5;. Deksesumajn ciferojn literformajn (A, B, C, D, E, F) oni povas plu skribi minuskle aŭ majuskle laŭplaĉe. Estas ĉiuokaze rekomendinde resti ĉe la dekuma skribo de tiaj signoreferencoj, ĉar iuj malnovaj legiloj ne komprenas la deksesuman skribon. Sed se oni servas XHTML-on kiel veran XML-on, oni ja povas uzi la deksesuman skribon, ĉar tiajn paĝojn komprenas ĉiuokaze nur modernaj legiloj.

Indikado de lingvo

En HTML oni povis indiki la uzatan lingvon (homan lingvon) de tuta dokumento aŭ de unuopaj elementoj. Tion oni faris per la atributo lang, ekz. <body lang="eo"> (indikas Esperanton). En XHTML oni tamen uzu xml:lang por la sama celo. Por kongruo kun malnovaj legiloj, oni uzu ambaŭ atributojn samtempe, ekz. <body xml:lang="eo" lang="eo">.

MIME-tipoj «

Kiam servilo sendas HTML-an dokumenton al legilo, ĝi ĉiam anoncas antaŭe, per t.n. “HTTP-ĉapo”, kiaspecan dokumenton ĝi sendas, per indikado de t.n. MIME-tipo. Por montri, ke temas pri HTML-dokumento, servilo sendas la jenon:

Content-type: text/html

La servilo samtempe povas anonci ankaŭ la signokodon uzatan en la dokumento, ekzemple:

Content-type: text/html; charset=UTF-8

Content-type: text/html; charset=iso-8859-1

Se la dokumento estas verkita laŭ XHTML 1.0, kaj se ĝi estas verkita por kongruo kun malnova HTML (laŭ la konsiloj ĉi tie), oni povas ĝin servi tute same (kun la sama HTTP-ĉapo). Tio funkcias tre bone.

Oni povos servi XHTML-ajn dokumentojn al programoj, kiuj ne bezonas tian kongruon kun la pasintaj formoj de HTML. Oni povos servi XHTML-on kiel XML-on - eble eĉ enmiksante en la XHTML-an kodon aliajn specojn de XML (ekz. MathML por matematikaj formuloj). Se oni elektas servi XHTML-on kiel veran XML-on, oni uzu jenan indikon en la HTTP-ĉapo:

Content-type: application/xhtml+xml

Eblas tiamaniere servi XHTML-dokumentojn al ĉiuj modernaj TTT-legiloj. Tio signifas praktike al ĉiuj legiloj krom versioj 5 - 8 de Esplorilo (nur ekde versio 9 Esplorilo kapablas trakti tiajn paĝojn.

Ekzistas nun ankaŭ pli nova versio de XHTML: versio 1.1. En tiu versio oni plene forlasis la kongruon kun malnova HTML, kaj la afero ruliĝu plene XML-e. Se oni elektas uzi XHTML-on 1.1, oni devas servi siajn paĝojn kiel application/xhtml+xml (aŭ kiel application/xml).

Dosiersufiksoj «

Estas kutimo doni al HTML-dosieroj la nomsufikson .html (aŭ la mallongan formon .htm). Principe oni rajtas uzi ĉian ajn sufikson, sed multaj serviloj estas agorditaj por rekoni la MIME-tipon laŭ la dosiersufikso. Plej ofte ili aŭtomate anoncas text/html, se la sendota dosiero havas la sufikson .html aŭ .htm. Tial, se oni volas servi XHTML-dokumentojn kiel ordinaran HTML-on, oni normale plu uzu la kutimajn sufiksojn. Tre multaj tamen supozas, ke oni devas ŝanĝi al .xhtml. Plej multaj serviloj tamen tute ne scias, kion signifas la sufikso .xhtml, nek kian MIME-tipon ili anoncu por tia dosiero. Ili tiam eble sendas ian ĝeneralan tipon, ekz. text/plain (= plata teksto), kaj la TTT-legiloj tiam eĉ ne provas trakti la dokumenton kiel HTML-on, sed simple montras la nudan kodon. (Iuj legiloj tamen provas mem diveni, ke temas pri HTML, sed tio principe estas miskonduto. Ili sekvu la anoncitan MIME-tipon.)

Do, se oni mem povas agordi, kiel la servilo traktu diversajn dosiersufiksojn, oni povas aranĝi la aferon laŭplaĉe, ekz. ekuzante la sufikson .xhtml, sed normale oni simple restu ĉe la tradiciaj sufiksoj .html kaj .htm. Se oni estonte volos ekservi la dokumentojn kiel application/xhtml+xml, oni devos verŝajne mem iel agordi la servilon, ke ĝi tiun MIME-tipon anoncu.

Rimarku, ke en la reto estas uzataj plej diversaj sufiksoj ĉe TTT-dokumentoj, ekz. .php, .js, .cgi, .asp... Normale ili ĉiuj tamen serviĝas kun la MIME-tipo text/html, ĉar la koncernaj serviloj estas agorditaj por tion fari. La uzata sufikso mem ne gravas. Gravas nur la MIME-tipo, kiun la servilo anoncas.

Tamen, se oni havas (X)HTML-dokumenton en sia propra komputilo, kaj ĝin legas rekte de la disko, sen interveno de servilo, tiam la uzata nomsufikso povas esti grava. En tiaj okazoj la operacisistemo ofte uzas la nomsufikson por rekoni, ĉu temas pri (X)HTML aŭ pri alia speco de dokumento. Se la operacisistemo ne rekonas la dokumenton kiel (X)HTML-on, oni eble devas mem aŭ ŝanĝi al alia sufikso, aŭ instrui al la operacisistemo la signifon de la uzata sufikso. Pri tio ne ekzistas ĝeneralaj reguloj aŭ principoj. Ĉiu operacisistemo havas siajn proprajn metodojn kaj tradiciojn.